Poczucie własnej wartości to sprawa dość złożona. Budujemy je niemal od dnia narodzin, jego pierwotna, najbardziej podstawowa część jest dziełem naszych rodziców, w pewnym sensie można powiedzieć, że dziedziczymy ją po przodkach.
Ta część naszego poczucia własnej wartości nie bardzo zależy od nas. Na szczęście to tylko jej początek. Potem jest już tylko łatwiej. Poczucie własnej wartości możemy i budujemy dzięki swoim własnym ocenom i osiągnięciom. Poczucie własnej wartości jest nierozerwalnie związane z działaniem. Właściwie trudno powiedzieć, że się je ma. Bardziej je się robi. Ma je tylko ten kto je robi.
W procesie nieustannego tworzenia I pielęgnowania własnej wartości bardzo istotne są takie czynniki jak samoakceptacja, asertywność, umiejętność stawiania granic, pozytywne przekonania na swój temat, świadomość swoich wartości i potrzeb, cel życia, a przede wszystkim mniejsze i większe osiągnięcia.
Niskie poczucie własnej wartości jest nie lada problemem i dręczy ludzi nawet nieprzeciętnie zdolnych, twórczych i mądrych. Dlatego warto wiedzieć jak można ćwiczyć i opiekować się poczuciem własnej wartości.
Jedna z pierwszych, naukowa definicja poczucia własnej wartości została sformułowana pod koniec XIX wieku przez psychologa Williama Jamesa. Zgodnie
z nią poczucie własnej wartości to poczucie pewności siebie, które wypływa ze stosunku naszych rzeczywistych sukcesów do aspiracji. Jednym słowem – jest ono miarą tego na ile udaje nam się w codziennym życiu zaspokoić własne potrzeby i aspiracje. Przez aspiracje Williams rozumiał przewidywania potencjalnych sukcesów wysnute na podstawie oceny osobistych wartości, celów i dążeń.
Co ciekawe, poczucie własnej wartości nie jest jednostkowym zagadnieniem lecz mieszanką ogólnego poczucia własnej wartości sformułowanego na podstawie ogólnych sądów na swój temat oraz podtypów własnej wartości bazujących na jej ocenie w różnych kontekstach, na przykład w rodzinie, w pracy, w wolnym czasie lub w grupie rówieśniczej.
Jak zmierzyć poczucie własnej wartości? Psychologowie używają w tym celu specjalnych kwestionariuszy. Jeden z nich opracowali w 1988 roku dwaj psychologowie O’Brien i Epstein. Nosi on tytuł “Wielowymiarowy Inwentarz Poczucia Własnej Wartości dla Dorosłych”. Jest bardzo dokładny i dostarcza wyniki globalnego poczucia własnej wartości , kompetencji, przekonania o byciu kochanym i lubianym, osobistej władzy, samokontroli, moralnej samoaprobaty, wyglądu ciała, funkcjonowania ciała, inteligencji, tożsamości i obronnego zwiększania poczucia własnej wartości. Inny kwestionariusz, przeznaczony dla dzieci opracował w 1992 roku Battle. Nosi on nazwę “Niezależny Kulturowo Inwentarz Własnej Wartości dla Dzieci”. Daje on wyniki globalnego poczucia własnej wartości , rodzicielskiego poczucia własnej wartości, społecznego poczucia własnej wartości, szkolnego poczucia własnej wartości i związanego z grupą rówieśniczą poczucia własnej wartości.
Dzieci, których rodzice akceptują ich siły i ograniczenia oraz wyraźnie ustanawiają wysokie lecz możliwe do osiągnięcia standardy, w osiąganiu których wspierają swoje dzieci, rozwijają wysokie poczucie własnej wartości.